A Escusalla, unha casa chea de pantasmas

Galicia é incrible e fascinante. Canto máis a coñezo máis me rindo ós seus pés. Se cadra os galegos non estamos á súa altura…, non somos conscientes de todo o que está a nos ofrecer.

Baixo o título “Coñecendo Galicia” quero ir descubrindo recunchos da nosa terra aínda pouco coñecidos polo viaxeiro, mesmo polos galegos. Territorios ricos en patrimonio, en gastronomía, en tradicións e tamén espazos naturais cunha contorna sorprendente.

Non é máis que unha proposta de itinerario. Cada viaxeiro deberá crear a súa propia ruta dependendo das súas inquedanzas, da época do ano, da meteoroloxía (xa sabedes, en Galicia moi cambiante), e do tempo dispoñible. As opcións son múltiples. No mapa de Google da barra lateral podedes seguir o percorrido e a situación de cada un dos lugares visitados.

Nesta ocasión viaxo acompañado dalgunhas amigas da adolescencia. Comer ben, facer risas e pasar un tempo xuntos descubrindo a nosa terra é o motivo desta escapada. Viaxamos ata o extremo suroeste da provincia de Ourense, en terras limítrofes con Portugal. Dúas noites para visitar a parte galega do Parque Transfronteirizo -Gerês-Xurés-. É dicir o Parque Natural -Baixa Limia-Serra do Xurés- e os concellos de Bande, Muíños, Entrimo e Lobios. Tamén faremos unha pequena incursión no concelho de Montalegre para visitar as fregresias de Tourém e Pitões das Júnias.

O tempo non acompaña, a primeira gran nevada do ano en Galicia. E moito frío. O feito de ter que ascender ata preto dos 1.300 m fai que algún dos participantes comecen a pensalo… Pero seguimos cara adiante. Os galegos temos que aprender a gozar coa nosa meteoroloxía. “Seguro de sol” non significa nada cando hai ganas de pasalo ben.

A tarde do venres visitamos o campamento militar romano de Aquis Querquennis, na parroquia de Porto Quintela do concello de Bande, a carón do encoro das Conchas. Posiblemente construído para vixiar a Vía XVIII ou Vía Nova que comunicaba as poboacións coñecidas actualmente como Braga (Portugal) e Astorga (Castela e León). Nesta ocasión o baixo nivel das augas do encoro permiten pasear totalmente o xacemento escavado. Un Centro de Interpretación e un edificio que asemella a reprodución dunha vila romana complementan a oferta deste emprazamento.

Seguimos a pé pola beira do encoro, máis aló das ruínas, e chegamos ós coñecidos como Baños de Bande. Un manancial de augas termais que agromaba directamente das augas do encoro. Nos últimos anos téñense arranxado diversas pozas para o cada vez maior número de usuarios. Neste intre o Plan Ourense Termal está a rematar unhas instalacións que fan lembrar as xa coñecidas de Ourense capital. Como curiosidade comentar que hai unhas pociñas individuais que recordan uns sartegos romanos atopados no lugar. No inverno e co encoro moi cheo é posible que parte ou a totalidade das pozas estean cubertas pola auga. Para os condutores que veñan de Ourense, a baixada ós baños atópase antes das ruínas romanas, no lugar do Baño, e despois de pasar a igrexa parroquial que foi desmontada e volta a montar pedra a pedra cando a poboación orixinal foi asolagada polas augas do encoro.

Para durmir a primeira noite escollemos un dos dous Puntos de Acollida do recente Centro BTT Serra do Xurés, aberto ó público na acolledora aldea das Maus de Salas, concello de Muíños. Óscar, o propietario deste complexo de instalacións deportivas, ofrece todo o seu ben facer para unha estadía agradable. A todo o necesario para a práctica deportiva hai que engadir un básico pero apetecible albergue con ata 18 prazas e un luminoso espazo no que serve sinxelas e ricas comidas. Durmimos quentiños e pasamos unha noite de moitas risas vaporizadas con efluvios etílicos. Deporte, o que se di deporte non fixemos, pero a oferta de Aviva Center é unha opción barata e interesante para potenciar a montaña ourensá. Os meus mellores desexos para esta nova iniciativa.

Home

http://www.turgalicia.es/presentacion-do-centro-btt-serra-do-xures?langId=es_ES

Á mañá seguinte damos un paseo pola beira do encoro de Salas para coñecer dúas das mellores manifestacións do megalitismo en Galicia; os dolmens da Casiña da Moura e da Casola do Foxo.  Uns cazadores á procura do porco bravo advírtennos da mala condición na que se encontra a estrada que vai ata Salgueiro, aldea deshabitada e recuperada pola Xunta de Galicia. Tamén da neve e do xeo na estrada que se dirixe cara a Pitões das Júnias. Decidimos pospoñer a nosa visita a Salgueiro para unha mellor ocasión e dar a volta por Tourém, esa especie de coitelada portuguesa no mapa galego, para chegar sen problemas ó noso próximo destino.

Un “plus” totalmente recomendable neste percorrido: Pitões das Júnias, unha pequena aldea de pouco máis de douscentos habitantes que a unha altitude de 1.100 m ofrece unhas paisaxes impresionantes. Un bonito conxunto de casiñas ó que hai que engadir as oníricas e misteriosas ruínas do seu mosteiro e unha fotoxénica fervenza accesible por unha longa e empinada escaleira de madeira. Facemos a visita a pé e paseniño polo medo a unha escorregada sobre o xeo.

Comemos en Pitões, no restaurante D. Pedro: queixo da serra, chouriza de moito magro e un cozido à portuguesa. E todo adobado cun frío que se agarraba ó estómago cada vez que abrían a porta…

Casa da Feira

Á noite decidimos permitirnos un pequeno luxo e durmimos na Casa da Feira, en Lobios. Filipe, o encargado portugués, é un excelente anfitrión que serve unha cea deliciosa no edificio contiguo, o restaurante Casa do Aceite, tamén do mesmo propietario. Non falta no menú preparado un folhado de alheira e un bacalhau com crosta de broa para resaltar a proximidade física e cultural desta zona de Galicia ó noso veciño Portugal.

Hiking

Igrexa de Santa María A Real

Domingo, último día e amence chovendo. Saímos cara á Terrachá, capital do concello de Entrimo, para visitar a igrexa de fachada barroca e churrigueresca de Santa María A Real. Dende alí e por estradas comarcais de moita beleza chegamos á beira do encoro de Lindoso, cruzamos a ponte sobre o encoro e collemos cara á fronteira da Madalena. Subimos pola primeira desviación á esquerda á aldea de Ludeiros para topar no primeiro cruzamento coas ruínas da Casa da Escusalla. Numerosas lendas populares de pantamas e aparecidos motivaron que o equipo do programa de televisión Cuarto Milenio se achegara ata aquí para intentar medir a presenza sobrenatural nesta construción. Tamén visitamos a igrexa veciña de Manín trasladada xa en dúas ocasións dende o seu emprazamento orixinal, a última por mor do asolagamento causado coa construción do encoro. En Galicia, o país dos mil ríos, a obsesiva inauguración de encoros obrigou a que a poboación de moitas aldeas tivese que abandonar o seu lugar de orixe.

Despois dun xantar moi rico no económico Restaurante Cubano de Lobios (pero moi galego), visitamos os restos da mansio romana de Aquis Originis, un dos once aloxamentos oficiais para recibir a aqueles que transitaban pola Vía Nova. A zona termal está bastante ben conservada. Dende aquí seguimos pola propia Vía Nova ata a fervenza do Corgo (ou Corga) da Fecha que din é a máis longa de Galicia. Unha senda sinalizada ascende para visitar as numerosas pozas ó longo da fervenza. O regreso pódese facer por un camiño de terra ben adecuado que vai pola beira do río Caldo ata chegar ó Balneario de Lobios e ás pozas termais e gratuítas a carón do balneario.

Aquis Originis

Como resumo, aínda que chova ou neve non deixes de gozar das saídas, do contacto coa natureza, do infinito patrimonio da Galicia rural.

Finalmente, salientar que a oferta do Parque Natural conta con numerosas sendas de gran beleza e valor medio ambiental. Os amantes da bicicleta non deben esquecer a oferta do Centro BTT Serra do Xurés.

Outro día teremos que falar da parte portuguesa, o Parque Nacional da Peneda-Gerês, que é sen dúbida unha das mellores ofertas de natureza en Portugal.